Chińskie płacidła i monety ze zbiorów CP NBP odrestaurowane

W Centrum Pieniądza NBP można oglądać eksponaty z odrestaurowanej kolekcji chińskich monet i płacideł. Konserwacji poddano ponad czterysta eksponatów, którym przywrócono pierwotny wygląd i zabezpieczono przed procesami degradacji.

Zabiegi konserwatorskie przeprowadzono w 2018 r. Były konieczne, by zahamować procesy degradacji, zachodzące w eksponatach. Ekspertyza – poparta badaniami laboratoryjnymi – posłużyła datowaniu poszczególnych numizmatów nabytych przez Centrum Pieniądza NBP, a także pozwoliła na uzupełnienie opisu technik ich wykonania.

Konserwacji towarzyszyły badania autentyczności, które wykazały, że spośród 426 badanych monet tylko siedem wzbudza wątpliwości ekspertów – sądzą oni, że są to prawdopodobnie współczesne kopie zabytkowych numizmatów.
Badania wykonano stosowaną współcześnie w dziedzinie konserwacji zabytków metodą fluorescencji rentgenowskiej (XRF) z użyciem spektrometru rentgenowskiego. Pozwoliło to na określenie składu pierwiastkowego materiału, z których wykonano monety. Konieczne było również sięgnięcie do literatury, z której można było uzyskać informacje o ówczesnej technologii produkcji monet w kontekście rejonu i czasu ich powstawania.

Konserwacja monet, oprócz przywrócenia im walorów estetycznych i ekspozycyjnych, miała na celu uczytelnienie reliefu i warstwy graficznej poprzez usunięcie zanieczyszczeń i nawarstwień korozyjnych oraz zabezpieczenie numizmatów przed szybko postępującą degradacją spowodowaną zachodzącymi procesami fizykochemicznymi.
Udokumentowane mechaniczne zniszczenia monet powstały na skutek uszkodzeń związanych z ich użytkowaniem (ubytki, pęknięcia i zarysowania). Natomiast pozostałe ubytki (otwory i pęcherze) zaklasyfikowano jako wady fabryczne, powstałe w trakcie odlewania monet.

Prace konserwatorskie obejmowały takie czynności, jak kąpiele, mechaniczne i chemiczne usuwanie zanieczyszczeń powierzchniowych, stabilizację metali, sklejanie spękań oraz zabezpieczenie monet przed zewnętrznymi warunkami.
Również wchodzące w skład kolekcji płacidła, jak muszle kauri i dekret w formie zwoju (wykonany z tkaniny, papieru i drewna), zostały poddane zabiegom konserwatorskim odpowiednim dla techniki wykonania danego eksponatu.

Przebieg prac i zdjęcia obiektów, zarówno przed, jak i po konserwacji, zostały udokumentowane w formie pisemnej i fotograficznej. Na koniec każdy eksponat został umieszczony w specjalistycznym opakowaniu, które spełnia warunki konserwatorskie.

Eksponowana w Centrum Pieniądza NBP kolekcja chińskich numizmatów jest jedną z najbardziej znaczących w Polsce. Składają się na nią nie tylko monety odzwierciedlające wszystkie okresy w historii mennictwa tego regionu, ale również jednostki przedmonetarne. Najstarsze z nich to muszle kauri, pochodzące z około 800 r. p.n.e. Najmłodsze są datowane na drugą połowę XIX wieku.

Początkowo funkcję pieniądza w Chinach pełniły muszle, najpierw naturalne, później imitacje z kości oraz masy perłowej. Z późniejszego okresu pochodzą monety o kształtach: ryby, smoka, mostu, dzwonka, żaby, noża, łopaty lub halabardy, oraz tzw. monety-mrówki. Główną część zbioru tworzą monety okrągłe z charakterystycznym otworem w środku. Rolę pieniądza przestały one pełnić w XX w., ale nadal pozostają amuletem, znajdując rozmaite funkcje w jubilerstwie i aranżacji wnętrz w stylu wschodnim.

Wśród niezwykle rzadkich eksponatów, składających się na kolekcję, jest dekret cesarza Da Guan Tong Bao, wprowadzający nową monetę do obiegu, a także pieniądz zastępczy wykonany z bambusa oraz wzór monety nowej emisji, powiększony wielokrotnie i prezentowany przez specjalnego posłańca naczelnikom wsi.

	Moneta mrówka, IV w. p.n.e. (zdjęcie przed i po konserwacji)
	Osiem monet mrówek nie rozdzielonych, Eight ,,ant nose” (ghost head), matryca-matka, IV w. p.n.e. (zdjęcie przed i po konserwacji)
	Moneta Wang Mang, 50 shu, 9–22 r. n.e. (zdjęcie przed i po konserwacji)
	Dragon bridge coin, IV w. p.n.e. (zdjęcie przed i po konserwacji)