Grosz krakowski w Centrum Pieniądza NBP

Ekspozycja Centrum Pieniądza NBP wzbogaciła się o niezwykły historyczny numizmat – grosz Kazimierza III Wielkiego. Srebrna moneta wybita w XIV w. jest dziś prawdziwym unikatem – współcześnie znanych jest mniej niż 50 oryginalnych egzemplarzy grosza krakowskiego, z różnymi odmianami stempli awersu i rewersu. W Centrum Pieniądza NBP numizmat został po raz pierwszy zaprezentowany zwiedzającym w czasie tegorocznej Nocy Muzeów. Monetę można podziwiać na ekspozycji stałej – w sali Gabinet numizmatyka.

Grosz krakowski został wprowadzony do obiegu przez Kazimierza Wielkiego ok. 1367 r. Pod względem wagi i wizerunku był wzorowany na groszu praskim. Świadczą o tym znajdujące się na numizmacie elementy graficzne oraz kompozycyjne: dwuotokowy napis, korona na awersie i kształt liter. Widniejący na pierwszej rodzimej monecie groszowej Orzeł piastowski symbolizował władzę monarszą Kazimierza Wielkiego, a treść napisu wyraźnie manifestowała polskie pochodzenie tego pieniądza.

Na awersie grosza krakowskiego jest widoczna korona otoczona napisem, tj. imieniem i tytułem królewskim: KAZIMIRUS PRIMUS DEI GRATIA REX POLONIE (Kazimierz Pierwszy z Bożej łaski król Polski). Na rewersie umieszczono wizerunek Orła piastowskiego w koronie z napisem GROSSI CRACOVIENSES w otoku.

Srebrny grosz krakowski otworzył nową erę w dziejach pieniądza na ziemiach polskich (okres groszowy), a dzięki reformie Kazimierza Wielkiego zostały stworzone zręby pierwszego ogólnopolskiego systemu monetarnego. Jak pisał Tadeusz Kałkowski: „Wycofane po dziesięcioletnim obiegu grosze krakowskie zostały przebite na półgrosze, główną odtąd monetę Kazimierzową. Ich ocalone resztki, bardzo rzadkie w znaleziskach, należą do najrzadszych numizmatów polskich”. Obecnie znanych jest mniej niż 50 egzemplarzy groszy krakowskich.

Tę unikatową monetę polską zakupił do zbiorów numizmatycznych NBP Departament Emisyjno-Skarbcowy.

Departament Edukacji i Wydawnictw

Pliki do pobrania:

Ulotka - grosz krakowski (533.4 KB)